Paragraaf Duurzaamheid

Duurzaamheidsprogramma uitvoering
Met het Duurzaamheidsprogramma 2021-2024 zijn de ambities, de uit te voeren projecten en de benodigde financiën voor het verduurzamen van de gemeente Nieuwkoop grotendeels vastgesteld. Belangrijke meerjarige uitvoeringslijnen zijn de Regionale Energie Strategie (RES) en Transitievisie Warmte (TVW). Bij de resterende projecten over de periode 2021-2024 gaat veel aandacht uit naar het adviseren en stimuleren van inwoners, bedrijven en organisaties. Het gaat onder andere om de volgende activiteiten: energiescans voor bedrijven, energieadviezen voor zelfbouw & monumenten, natuur- en milieueducatie en het stimuleren van circulariteit bij bedrijven. Er is aandacht voor het verduurzamen van het gemeentelijke vastgoed en monitoring van activiteiten vanuit het programma. Naast het duurzaamheidsprogramma zijn er meerdere subsidies en uitkeringen vanuit het Rijk aan de gemeente toegewezen om nieuwe taken uit te voeren.

Regionale Energiestrategie (richting RES 2.0)
In 2021 heeft de raad de RES 1.0 Holland Rijnland vastgesteld. Dit onder de voorwaarde dat Nieuwkoop een productieplafond van 0,08 TWh duurzame energie hanteert in 2030; geen mogelijkheden ziet voor (grote) windturbines; en de Natura 2000 & Natuur Netwerk Nederland gebieden vrijwaart van windturbines en zonnevelden. Nieuwkoop stimuleert het plaatsen van zonnepanelen op grote daken door het aanbieden van gratis energiescans en bijbehorende begeleiding van ondernemers voor het nemen van de energiemaatregelen. Tegelijkertijd werkt de gemeente aan het opstellen van een beleidskader voor zonnevelden. Deze bevat ruimtelijke en maatschappelijke criteria en gaat in op de verschillende oriëntatie(zoek)gebieden.

Transitievisie Warmte
Begin 2024 zullen we de, in 2021 vastgestelde, Transitievisie Warmte (TVW) Nieuwkoop herijken. Hiermee zullen we meer richting geven aan het tijdspad en de manier waarop de dorpen/wijken in Nieuwkoop naar aardgasvrij gaan. De realisatie van energiegebiedssystemen en trajecten voor energiebesparing en aardgasvrij wonen wordt doorgezet. De nadruk ligt daarbij op de volgende projecten:

• Wijkgerichte aanpak Woerdense Verlaat
  Samen met de dorpsraad stimuleert en informeert de gemeente woningeigenaren over woningisolatie en energiebesparing in Woerdense Verlaat.  Er liggen mogelijk kansen voor een kleinschalig coöperatief warmtenet waarbij de warmtevoorziening van het nieuw te bouwen Integraal Kind Centrum (IKC) aan naburige woningen mogelijk warmte kan leveren. Daarnaast is er een werkgroep van bewoners die met de branchevereniging voor energie coöperaties de mogelijkheden naar coöperatieve warmte onderzoekt.
• Wijkgerichte aanpak Langeraar
  In Langeraar is een haalbaarheidsonderzoek gedaan naar het realiseren van een warmtenet. Op basis van de resultaten is de gemeente in gesprek met belangrijke stakeholders als zorginstellingen, woningcorporaties, VVE's en inwoners.  
• Duurzame gebiedssystemen De Olm en Bovenland
  Samen met de Verenigde Ondernemers Nieuwkoop en de Gebiedscoöperatie Nieuwkoop werkt de gemeente Nieuwkoop aan slimme uitwisseling van warmte en elektriciteit op en rondom de bedrijventerreinen Bovenland en de Olm. Er zijn meerdere haalbaarheidsonderzoeken uitgevoerd en ondernemers werken aan de realisatie.
• Start wijkgerichte aanpakken
  In een aantal wijken liggen kansen voor energiebesparing. In de vogelenbuurt in Ter Aar kwam het initiatief om een wijkaanpak te organiseren met stappen richting aardgasvrij wonen. Samen met de bewonersvereniging worden de behoeften in de wijk verkend. In de kern Nieuwkoop liggen mogelijkheden voor het stimuleren van woningisolatie in combinatie met energieopwekking door zonnepanelen op het dak. Om dit verder te krijgen, werken we samen met de Woningstichting Nieuwkoop (WSN) en bewonerscommissie(s). Hiervoor is een gebiedsontheffing voor flora en fauna nodig. Daarnaast gaan de kansen voor aardgasvrije wijken onderzocht worden bij de IKC-ontwikkeling in Nieuwveen en bij de ontwikkeling van het nieuwe Zwembad in Nieuwkoop.
  

Duurzaamheidsreserve
Om financiële daadkracht in de omslag naar een duurzamer Nieuwkoop te hebben, is een duurzaamheidsreserve ingesteld. De besteding van middelen uit de Duurzaamheidsreserve is gekoppeld aan de maatregelen die zijn gebundeld in het Duurzaamheidsprogramma 2021-2024. Verder heeft raad het college, doormiddel van een aangenomen motie, gevraagd € 1 miljoen aan de reserve toe te voegen voor de vorming van een verduurzamingsfonds. Daarnaast benutten we zoveel mogelijk bestaande en nieuwe subsidiemogelijkheden en biedt de reserve financiële ruimte om in te spelen op nieuwe initiatieven. Toegekende subsidies waarvan de uitvoering (deels) in 2024 liggen zijn:

• Nationaal isolatieprogramma
  Om inwoners te helpen bij het isoleren van hun (huur)woning heeft het kabinet een Nationaal Isolatieprogramma opgezet. Hiermee krijgt de gemeente Rijksmiddelen om inwoners te helpen woningen met lage energielabels (E, F & G) energiezuiniger te maken.
• Uitvoeringskosten Klimaatfonds
  Om de uitvoering het klimaatbeleid haalbaar te maken stelt de Rijksoverheid van 2022 t/m 2030 jaarlijks middelen beschikbaar voor de uitvoeringskosten van gemeenten. De middelen zijn bedoeld om de beschikbare formatie voor duurzaamheid te kunnen continueren en uit te breiden, ook kan het worden ingezet voor externe advisering.
• Uitkering energiearmoede
  Door de stijgende energieprijzen komen steeds meer inwoners financieel in de knel. Om deze groep inwoners te helpen krijgt de gemeente middelen waarmee zij een eigen aanpak kan ontwikkelen. Voor 2024 staat de aanpak voor woningeigenaren gepland naast de aanpak van de WDA- huurders.

Duurzaamheid in relatie tot grondexploitaties
In de Nota Grondbeleid 2021 is aandacht voor maatschappelijke vraagstukken bij de gemeente Nieuwkoop, waaronder duurzaamheid en klimaatadaptatie. Dit betekent voor het grondbeleid dat de gemeente bij woningbouwprojecten waarin actief grondbeleid wordt toegepast vanuit de planvorming inzet op energiebesparing in woningen en het bouwen van energieneutrale, aardgasvrije wijken. Bij de aanleg van de openbare ruimte zorgt de gemeente voor een klimaatbestendige en waterrobuuste inrichting.

Andere onderwerpen die aandacht krijgen bij nieuwe (woning)bouwprojecten en grondexploitaties zijn bijvoorbeeld natuur inclusief bouwen, energieneutraal bouwen, gebruik van circulaire materialen en klimaatadaptie. Het toepassen van deze duurzaamheidsmaatregelen wordt vastgelegd in het stedenbouwkundigplan en/of meegenomen in het uitzetten van een tender.

Soorten managementplan (SMP)
Bij het (na)isoleren van woningen kunnen nestelplekken voor vleermuizen en andere soorten verdwijnen. Woningcorporaties voeren per renovatieproject ecologisch onderzoek uit om een ontheffing te kunnen krijgen op de Flora- en Faunawet. Aangezien de gemeente - vanuit de Transitievisie Warmte - momenteel bezig is met wijkgerichte aanpakken en woningisolatie daar deel van uitmaakt, zal een SMP nodig zijn. In 2023 zal een quickscan worden uitgevoerd, waarna een SMP kan worden opgesteld.